18. Beroemde passanten

Het vervoer van het noordwestelijke deel van Brabant naar Holland vond plaats per boot. Een veerdienst onderhield de verbinding tussen het gehucht Moerdijk en Strijensas. Pas veel later werden er een spoorbrug en een verkeersbrug aangelegd.

Karel II

Karel I (1600 – 1649) was de eerste en enige Britse vorst ooit die, na een showproces, zowel werd afgezet als onthoofd. Eerder al had hij zijn zoon, de latere koning Karel II, naar Frankrijk gestuurd. Karel II verbleef ook een tijdje in Den Haag. In 1660 werd hij uitgenodigd om weer als koning terug te keren en vertrok uit- eindelijk in juni van dat jaar vanaf het strand in Scheveningen. Om daar te komen, vertrok hij van de Moerdijk naar Delft met een jacht dat oorspronkelijk toebehoorde aan de prins van Oranje (1). De dank van Karel II voor deze hulp was van korte duur; hij verklaarde de Republiek twee maal de oorlog. Hij overleed in 1685.

Prins Johan Willem Friso

Het veer van Moerdijk naar Strijensas lag geheel binnen de grenzen van het stadje Niervaert alias ”de Clundert”. Het was een belangrijke verbinding tussen het Zuiden en het Noorden. Moerdijk kwam op de kaart te staan door de verdrinking van Prins Johan Willem Friso op 14 juli 1711. Hij was geboren op 4 augustus 1687, zoon van Hendrik Casimir van Nassau-Dietz en Amalia van Anhalt- Dessau. In 1702 benoemde stadhouder Willem III, Johan tot erfgenaam en opvolger. Hij werd stadhouder van Friesland en Groningen. Vanaf 1701-1714 woedde de Spaanse Successie oorlog, een oorlog naar aanleiding van een troonopvolging in het Spaanse Rijk. Aan deze oorlog nam Johan Willem Friso deel. In 1707 werd hij, op twintigjarige leeftijd, zelfs generaal.

De aanleiding van de overtocht was een geschil over een nalatenschap tussen hem en de koning van Pruisen waarvoor hij naar Den Haag moest afreizen. Omdat hij zich met zijn troepen in Vlaanderen bevond, was de kortste route via het veer van Moerdijk. Volgens de verklaring van de 21-jarige Pieter Cornelisse, knecht op de veerdienst, arriveerde de prins op 14 juli 1711 tegen het middaguur met zijn gevolg om overgezet te worden naar Strijensas. Eerst nam hij plaats op een hoogaars, later op een grotere veerschuit, een hengst, waarop zich ook de koets bevond met de koetsier. Kort onder de wal van Strijensas schoot de wind naar het Noord- Westen en viel er een valwind in de zeilen waardoor het schip zwaar slagzij maakte en vol water liep. De prins en zijn gevolg waren uit het rijtuig gestapt, doch raakten te water, waarbij de prins en kolonel Hilcken de Lorch verdronken. Het lichaam van de prins werd pas op 22 juli gevonden, het stoffelijk overschot werd vervolgens naar Dordrecht vervoerd. Zijn ingewanden zijn op 23 juli bijgezet in de Nieuwkerk te Dordrecht, het gebalsemde lichaam is op 25 februari 1712 bijgezet in de grafkelder der Friese Nassaus in de Grote of Jacobijnekerk te Leeuwarden (2).

Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart was een bijzonder talentvolle Oostenrijkse componist, geboren in Salzburg in 1756. Hij overleed op vijfendertigjarige leeftijd in Wenen in 1791. In juni 1763 maakt de familie Mozart een grote rondreis door Europa die meer dan drie jaar zou duren. In augustus 1764 keren ze terug uit Londen naar het vaste land. Via Gent en Antwerpen reist de familie richting Nederland. Ze reizen meestal in hun eigen koets en zullen beslist met het veer overgestoken zijn van Moerdijk naar Strijensas. Per trekschuit varen ze van Rotterdam naar Den Haag (3).

“In Antwerpen heb ik mijn reiswagen achtergelaten en ben met een wagen van de postmeester tot Moerdijk gereden. Daar staken we een smalle zeearm over. Aan de overzijde stonden al koetsen klaar om ons naar Rotterdam te brengen, waar je in een klein bootje overstapt en zowat precies tot je logeeradres wordt gebracht. Het was me het reisje wel die dag, van Antwerpen naar Rotterdam: van ’s morgens half zeven tot ’s avonds acht uur.” (brief van Leopold Mozart, vader van Wolfgang Amadeus, dd 19 september 1765)

In maart 1766 wonen de Mozarts de plechtige inhuldiging bij van stadhouder Willem V in Den Haag. Voor die gelegenheid componeert Mozart een reeks variaties op het Wilhelmus.

Koning Lodewijk Napoleon

De Franse tijd (zie ook venster 22) duurde van 1795 tot 1813.
In deze jaren hebben Moerdijk en Strijensas het druk gehad, hetgeen het gevolg was van het feit dat bijna iedere dag troepen met het veer over moesten worden gezet. Over de overtocht van 18 juni 1806 is het volgende bekend:

” Heden voormiddag circa half elf heeft het gemeentebestuur met de bode en aan het hoofd den Weledelgestrenge Heer Baljuw en Dijkrechter Jurrien Ondorp, dat van Konings komst verwittigd was, een zestigtal paarden en een groot aantal wagens beschikbaar gesteld, het genoegen gehad Z.M. Louis Napoleon, Koning van Holland, Zijne Gemalin en vorstelijke kinderen van Breda komende behouden te Moerdijk zien arriveren. Zij werden door de Baljuw en Dijkrechter in de Franse taal verwelkomd. Aan de haven werden ze met gejuich en het salueren met het kanon gebracht naar het grote jacht van de Marine voor de overtocht naar Strijensas. Het Detachement Cavalerie der Garde was bij het gevolg. Aan de secretaris Buijs werd kenbaar gemaakt door den Aide de Camp Franken dat Zijne Majesteit zeer voldaan was” (4).

Keizer Napoleon Bonaparte

Ook de keizer is het Hollandsch Diep overgestoken, dat moge blijken uit de volgende tekst:

“Op de 8sten mei 1810 is keizer Napoleon te Moerdijk aangekomen, alwaar Z.M.  terwijl de paarden verwisseld werden (Klundert moest weer 18 span leveren) in het rijtuig gezeten, een gesprek heeft gehouden, hoofdzakelijk over de diepte van het Hollandsch Diep, den loop van eb en vloed en over de afstanden van diverse plaatsen” (5).

Bronnen:
– archief voormalige gemeente Klundert

Bronnen illustraties:
– 1. Collectie Het Mauritshuis Den Haag: www.mauritshuis.nl
– 2. Bea Hoeks- de Laat
– Overige illustraties: Google